Parafia pw. Świętego Zygmunta Króla w Szydłowcu to ważny ośrodek religijny, który zrzesza nie tylko mieszkańców samego miasta, ale również okolicznych miejscowości. Jej działalność jest istotna dla lokalnej społeczności, tworząc silną wspólnotę skupioną wokół wartości katolickich.
Co więcej, parafia jest siedzibą dekanatu szydłowieckiego, który wchodzi w skład diecezji radomskiej, a ta z kolei należy do metropolii częstochowskiej. Takie połączenie daje parafii możliwość uczestniczenia w szerszych inicjatywach duszpasterskich oraz działalności charytatywnej, a także umożliwia wiernym korzystanie z różnych form wsparcia.
Historia
Parafia w Szydłowcu została ustanowiona 1 stycznia 1401 roku przez biskupa Piotra Wysza na prośbę Jakuba oraz Sławka Szydłowieckich. Już w tym samym roku rozpoczęto budowę drewnianego kościoła, co symbolizuje początki mistycznego życia sakralnego w tym regionie. Historia parafii sięga schyłku XIV wieku, ukazując, że została ona prawdopodobnie wydzielona z parafii Chlewiska. Wówczas znalazła się w diecezji krakowskiej, w archidiakonacie radomskim.
Wspomniani fundatorzy obdarzyli kościół czterema łanami ziemi, sadzawką rybną, łąką, lasem z barciami oraz dwoma karczmami i dziesięcinami. Na początku kościół drewniany usytuowany był w pobliżu południowej części rynku, gdzie znajdowały się również wspomniane karczmy.
Drewniana budowla została w latach 1493-1509 przekształcona w murowaną farę dzięki staraniom podskarbiego Jakuba Szydłowieckiego. Od 1512 roku w kościele odbywała się liturgia sprawowana przez sześciu mansjonarzy, nad którymi czuwał prepozyt, czyli proboszcz. Wśród mansjonarzy znajdował się również rektor szkoły parafialnej. Mansjonarię ufundował Krzysztof Szydłowiecki, a jego brat, Mikołaj, wznowił fundację w XX wieku.
W roku 1527 powstała przykościelna szkoła elementarna, a w 1529 zbudowano drugi kościół w mieście, pod wezwaniem św. Ducha. W 1555 Mikołaj Radziwiłł „Czarny”, który przyjął kalwinizm, zamknął 10 marca 1564 roku kościół farny, co uniemożliwiło odprawianie nabożeństw, mimo iż nie został on zamieniony na zbór. W Szydłowcu istniała wówczas gmina protestancka, co dokumentuje obecność duchownych w 1563 roku, jednakże protestantyzm nie znalazł poparcia wśród parafian. Wtedy proboszczem katolickiej parafii był K. Zaborowski. Oprócz farnych, miasto dysponowało jeszcze jednym kościołem szpitalnym oraz kaplicą św. Mikołaja na zamku, która została otwarta przez syna Mikołaja „Czarnego”, Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła „Sierotkę”.
W parafii istniały bractwa Świętej Anny oraz szkaplerza Najświętszej Maryi Panny, które były wzmiankowane w latach 1626 i 1638. Działało także Arcybractwo Różańcowe, założone w 1628 roku, kładące nacisk na modlitwę osobistą oraz wspólnotową, życie sakramentalne i uczynki miłosierdzia.
W XVII wieku parafia dysponowała dużym majątkiem, w skład którego wchodziły pola, łąki (przekraczające 1400 morgów), młyn, browar, kilka domów, nadań właścicieli miasta, dziesięciny oraz liczne zapisy majątkowe ludności. W roku 1699 parafia nabyła kamienicę Wadowską przy ulicy Piwnej w Warszawie. Dzięki znacznym dochodom, już w 1479 roku ks. Andrzej z Szydłowca uzyskał tytuł prepozyta kapituły kolegiackiej w Opatowie, a kolejne plebany zaczęły używać tytułu prepozytów szydłowieckich, mimo braku faktycznej kapituły (np. ks. Krzysztof Zaborowski w 1530 roku). Gospodarcza pozycja parafii została podkreślona przez powierzenie proboszczowi Mikołajowi Dembskiemu tytułu gubernatora dóbr iłżeckich w 1570 roku, które należały do diecezji krakowskiej.
Od drugiej połowy XVII wieku do miasta zaczęli się licznie osiedlać Żydzi, którzy w 1711 roku zbudowali synagogę. W 1709 roku władze miasta nakazały zamknąć przykościelną szkołę elementarną. W 1781 rozpoczęto przebudowę kościoła szpitalnego, niestety prace nie zostały ukończone, a budynek popadał w ruinę, co zakończyło się pożarem w 1875 roku, kiedy to spłonęła duża część miasta, w tym dzwonnica farna. Z powodu braku funduszy, kościół nie został odbudowany, a w miejscu jego byłego istnienia postawiono kamienny krzyż.
W latach 1801–1819 utworzono cmentarz parafialny w odległości 500 metrów od fary. W 1818 roku parafia szydłowiecka została włączona do diecezji sandomierskiej.
W okresie międzywojennym, pod wpływem ruchu eucharystycznego po „Synodzie Radomskim”, parafia rozwinęła swoją działalność ewangelizacyjną poprzez akcje dobroczynne oraz organizację życia kulturalnego. Probostwo objął ks. kan. Stanisław Piekarski, jeden z inicjatorów synodu, który podjął działania na rzecz aktywizacji parafii. W tym czasie powstał Dom Parafialny, w którym znalazły miejsce jadłodajnia dla ubogich oraz kursy edukacyjne. W 1934 roku z inicjatywy parafii utworzono Instytut Kultury Katolickiej, obejmujący bibliotekę, kino oraz impresariat, który współpracował z Towarzystwem Czytelni Ludowych w organizacji kursów dla analfabetów. Parafia włączyła się także w promocję sportu i turystyki, stając się formalnym członkiem zarządu lokalnego koła Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.
W roku 1947 do parafii należały następujące miejscowości: Barak, Ciechostowice, Długosz, Huta (Hucisko), Łazy, Majdów, Marywil, Rybianka, Sadek, Świerczek, Szydłowiec, Szydłówek, Wola Korzeniowa, Zielonka oraz Wymysłów. W 1957 roku utworzono nową parafię w Majdowie, a w lat osiemdziesiątych XX wieku nowe parafie powstały w Szydłówku (1982) oraz Sadku (1989).
W 1992 roku, w wyniku zmian administracyjnych w Kościele, miejscowy proboszcz utracił tytuł prepozyta kapituły, ponieważ kapituła została przeniesiona do zmniejszonej diecezji sandomierskiej, a parafia znalazła się w radomskiej. Kwestia prawna tytułu prepozyta szydłowieckiego pozostała nieuregulowana; tytuł przysługiwał na zawsze wtedy obecnemu proboszczowi, ks. kan. Józefowi Słabemu, jednak ani on, ani jego następcy z niego nie korzystali.
Zasięg parafii
Parafia św. Zygmunta w Szydłowcu obejmuje wiernych z Szydłowca, z wyłączeniem os. Wschód oraz ul. Sosnowej, które są przypisane do parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Szydłówku. W skład parafii wchodzą również inne miejscowości, takie jak: Barak, Długosz, Hucisko, Marywil, Rybianka, Świerczek oraz Wola Korzeniowa.
Stan parafii
Jedynym miejscem kultu, jakie znajduje się w obrębie parafii, jestkościół św. Zygmunta.
W strukturze parafialnej aktywnie działają siostry Michalitki, które dysponują własną kaplicą usytuowaną w domu katechetycznym przy ul. Kamiennej. Siostry te są odpowiedzialne za prowadzenie przedszkola rzymskokatolickiego oraz świetlicy opiekuńczo-zajęciowej dla dzieci, noszącej nazwę „Nazaret”. Dodatkowo, zajmują się nauczaniem religii w placówkach edukacyjnych.
Nasza parafia jest również członkiem wspierającym Fundacji „Strefa JP2”, która prowadzi szeroki wachlarz działań kulturalno-oświatowych w duchu katolickim.
Warto dodać, że nasza parafia, obok gminy Szydłowiec, pełni rolę współadministratora tego samego cmentarza, co parafia Narodzenia NMP w Szydłówku, oraz Cmentarza Komunalnego w Szydłowcu.
Grupy parafialne
W naszej parafii funkcjonuje wiele aktywnych grup, które angażują się w życie duchowe oraz wspólnotowe. Wśród nich można wymienić:
- LSO,
- Oaza,
- KSM,
- KIK,
- KŻR,
- Franciszkański Zakon Świeckich,
- Akcja Katolicka,
- grupa modlitewna św. Michała Archanioła,
- grupa AA „Sami Swoi”.
Proboszczowie
Lista proboszczów parafii św. Zygmunta w Szydłowcu obejmuje znaczące postacie, które miały wpływ na rozwój duchowy i społeczny wspólnoty w różnych okresach historycznych.
- 1479: ks. Andrzej z Szydłowca,
- 1530–1564: ks. Mikołaj z Szydłowca,
- 1564–1570: ks. kan. Krzysztof Zaborowski,
- 1570–1599: ks. kan. Mikołaj Dembski,
- 1599–1631: ks. kan. Andrzej Kukrowicz (zm. 1631),
- 1631–1638: ks. Mikołaj Zmarskowicz (zm. 1638), administrator parafii,
- 1638–1680: ks. kan. Hieronim Szeligowski (zm. 1680),
- 1680–1692: ks. dr Jan Pięta, administrator parafii,
- 1692–1707: ks. kan. Jakub Kazimierz Oklejski (zm. 1707),
- 1707–1721: ks. kan. dr Józef Bielski,
- 1721–1736: ks. kan. Jan Mein,
- 1736–1737: ks. kan. Bogusław Dunin Wąsowicz,
- 1737–1761: ks. prał. Kazimierz Owsiany Orłowski,
- 1761–1795: ks. kan. Zygmunt Brzozowski,
- 1795–1808: ks. kan. Józef Gawdzicki (zm. 1808),
- 1808–1809: administrator parafii,
- 1809–1826: ks. kan. Stanisław Straszak (zm. 1833),
- 1826–1846: ks. kan. Franciszek Ksawery Rogoyski (zm. 1846),
- 1846–1848: ks. Norbert Schultz, administrator parafii,
- 1848–1859: ks. kan. Józef Michał Juszyński (1793–1880),
- 1859–1861: ks. prał. Wawrzyniec Szubartowicz, administrator parafii,
- 1861–1893: ks. prał. Aleksander Malanowicz (1816–1893),
- 1893–1907: ks. kan. Tomasz Świątkowski (1817–1907),
- 1907–1917: ks. kan. Paweł Posłuszyński,
- 1917–1922: ks. kan. Józef Matulewicz,
- 1922–1932: ks. kan. Józef Świechowski,
- 1932–1934: ks. kan. Hieronim Cieślakowski,
- 1934–1938: ks. kan. Stanisław Piekarski,
- 1938–1957: ks. kan. Jan Węglicki,
- 1957–1973: ks. kan. Stanisław Skurski (1898–1975),
- 1973–1992: ks. kan. Józef Słaby (1917–1995),
- 1992–2019: ks. kan. Adam Radzimirski (1946–2024),
- 2019–2024: ks. kan. mgr Marek Kucharski (1968–2024),
- 2024–nadal: ks. Tadeusz Mazur (ur. 1972).
Każdy z proboszczów wniósł coś unikalnego do historii parafii oraz miał znaczący wpływ na jej rozwój i kondycję duchową.
Przypisy
- Irena Przybyłowska-Hanusz, Szydłowieckie nekropolie jako dzieła sztuki i pomniki przeszłości, Szydłowiec: „Asgraf”, 2008.
- Marek Przeniosło, Katolickie organizacje religijno-społeczne w parafii szydłowieckiej w latach 1918–1939, [w:] Jacek Wijaczka (red.), Z dziejów parafii szydłowieckiej : Materiały sesji popularnonaukowej 21.02.1998 r., Szydłowiec: MLIM, 1998.
- Irena Przybyłowska-Hanusz, Pamięci Księdza Kanonika Józefa Słabego, „Głos Szydłowiecki”, 1995.
- Opis parafii na stronie diecezji.
Pozostałe obiekty w kategorii "Kościoły":
Kościół św. Zygmunta w Szydłowcu | Parafia św. Mikołaja w WysokiejOceń: Parafia św. Zygmunta w Szydłowcu