Mikołaj Stanisław Szydłowiecki, noszący herb Odrowąż, to postać, której życie i działalność pozostają istotnym elementem polskiej historii. Urodził się w 1480 roku w Szydłowcu, a jego kariera polityczna oraz administracyjna trwała aż do jego śmierci w 1532 roku.
Szydłowiecki pełnił w ważnych rolach jako kasztelan sandomierski oraz podskarbi wielki koronny, co świadczy o jego znaczeniu w ówczesnych strukturach władzy.
Życiorys
Mikołaj Szydłowiecki (młodszy) był synem Stanisława oraz Zofii, pochodzącej z Goździkowa i Pleszowa. W rodzinie pojawili się również jego bracia: Krzysztof, Piotr, Paweł oraz siostry: Anna, Barbara, Marcin, Elżbieta, a także nieznana z imienia siostra. Od roku 1502 Mikołaj był mężem Anny Tęczyńskiej, córki Mikołaja Tęczyńskiego, który pełnił funkcję wojewody bełskiego i ruskiego. Mikołaj doczekał się dwóch synów oraz trzech córek, którzy niestety zmarli w dzieciństwie.
Na temat jego wczesnych lat życia wspominał jeden z kronikarzy, pisząc: „W parze z tem wychowaniem religijnem, ręką matki zapewne głównie kierowaniem, szło umysłowe, a obok niego fizyczne, więc zapasy i gonitwy rycerskie, ćwiczenia we władaniu włócznią, w których ponad wszystkich swych starszych braci celował Mikołaj”.
W 1497 roku Mikołaj Szydłowiecki został dworzaninem króla Jana Olbrachta. Monarchia obsadziła go w urzędzie łożniczego. Uczestniczył w wyprawie bukowińskiej, podczas której odniósł rany, ujawniając swoją siłę i talenty. Opisywano go jako osobę silną, dzielną i niezwykle zręczną, zarówno w zabawach rycerskich, jak i w walce przeciwko wrogom, „w władaniu zaś włócznią przewyższał tak braci, jak i wielu swoich towarzyszy”.
Rok 1501 przyniósł mu nowe wyzwania, gdyż został wprowadzony na dwór królewicza Zygmunta. Od 1508 roku zajmował stanowisko podkomorzego nadwornego, a od 1510 roku podkomorzego krakowskiego. W 1515 roku otrzymał tytuł krajczego wielkiego koronnego oraz podskarbiego wielkiego koronnego. Dodatkowo był starostą w Gostyninie, Radomiu, Lelowie, Oświęcimiu, Szydłowcu oraz Zatorze. Po śmierci ojca, Stanisława, Mikołaj odziedziczył miasto Szydłowiec wraz z okolicznymi terenami.
Działalność
Mikołaj Szydłowiecki to niezwykle istotna postać w historii renesansu, znany jako mecenas sztuki. Był fundatorem znaczącej przebudowy zarówno zamku szydłowieckiego, jak i zamku królewskiego w Radomiu, który zyskał nowe oblicze w stylu renesansowym. Jego wkład w rozwój lokalnej kultury przejawiał się również poprzez ofiarowanie ołtarzy do kościoła Świętego Zygmunta w Szydłowcu, w którym później został pochowany, tworząc wspaniały nagrobek z czerwonego marmuru, stanowiący przykład renesansowej sztuki funeraryjnej.
W latach 1528–1529 zainicjował budowę kościoła szpitalnego pod wezwaniem Świętego Ducha i św. Anny, który umiejscowiony został na terenach drugiego grodziska, jednego z najwcześniejszych osiedli Szydłowieckich – Sławka. W 1505 roku zyskał przywileje od monarchy Aleksandra, które uprawniały go do organizowania dwóch jarmarków – w niedzielę kwietniową oraz w dzień św. Wawrzyńca, a także reguluje zasady dotyczące piątkowych targów rozpoczętych w 1508 roku.
Wspierając rozwój miasta, stworzył nową dzielnicę nazwaną Skałką, a w 1512 roku ustanowił kolejną, znaną jako Składowie (Praga). Współpraca z miejscowym proboszczem zaowocowała powstaniem dzielnicy określanej mianem Proboszczostwa, która współcześnie zajmuje południową część Starego Miasta i obejmuje również Rynek Pleban. Jako znaczący polityk, Mikołaj był sygnatariuszem traktatu krakowskiego, który miał miejsce w roku 1525. Ponadto, wspólnie z bratem Krzysztofem, wprowadził innowacje w edukacji, stając się inicjatorem budowy szkoły elementarnej przed 1529 rokiem.
Przypisy
- Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, wydał Maciej Dogiel, t. 4, Wilno 1764 r., s. 231.
- Kieszkowski, Jerzy: Kanclerz Krzysztof Szydłowiecki. Z dziejów kultury i sztuki zygmuntowskich czasów, Poznań 1912 r., s. 10.
Pozostali ludzie w kategorii "Szlachta i monarchia":
Krzysztof Szydłowiecki | Jakub Szydłowiecki (starszy) | Sławko Szydłowiecki | Elżbieta Szydłowiecka | Stanisław SzydłowieckiOceń: Mikołaj Szydłowiecki (młodszy)