Dom pod Dębem to historyczny obiekt, zlokalizowany w Szydłowcu, który pierwotnie pełnił funkcję szkoły elementarnej. Wzniesiony w 1819 roku, budynek ten jest żywym świadectwem klasycystycznej architektury, której piękno zachwyca aż do dziś.
Inwestycja została zrealizowana dzięki hojności księżnej Anny z Zamoyskich Sapieżyny. W kolejnych latach, w latach 70. XX wieku, budynek przeszedł metamorfozę i został zaadaptowany na hotel, co pozwoliło mu na nowo zyskać na znaczeniu w regionie.
Historia
Dom pod Dębem ma bogatą historię, w której pełnił różnorodne funkcje, zaczynając od edukacji, przez usługi hotelarskie, aż po magazynowanie. Budynek ten przeszedł metamorfozy, które znacząco odzwierciedlają zmieniające się potrzeby lokalnej społeczności.
Szkoła elementarna
Księżna Anna Sapieżyna z inicjatywy założyła w Szydłowcu szkołę elementarną, gdzie wdrożono nowoczesny system nauczania, inspirowany metodą stosowaną przez angielskiego pedagoga Josepha Lancastra, znanym jako system Bella-Lancastra. Ten monitoralny model nauczania polegał na tym, że nauczyciel kształcił grupę starszych uczniów (monitorów), a oni z kolei przekazywali wiedzę młodszym. Dzięki tej nowatorskiej metodzie udało się zorganizować jedną z nielicznych w regionie szkół elementarnych.
W 1819 roku, wykorzystując fundusze księżnej Sapieżyny, w Rynku Katolickim zbudowano murowany obiekt edukacyjny. Na początku lat 20. XIX wieku uczęszczało do niej około stu uczniów, w tym dziewięcioro pochodzenia żydowskiego.
Utrzymanie szkoły było współfinansowane przez księżnę, mieszkańców oraz lokalne władze, co wyróżniało ją na tle innych placówek. Księżna Anna zapewniła nauczycielowi mieszkanie w budynku edukacyjnym i roczną pensję na poziomie 200 złotych polskich. Dodatkowe środki pochodziły z datków od obywateli i lokalnego proboszcza parafii szydłowieckiej, co tworzyło znaczący fundusz w wysokości 700 złotych.
Nauczyciel miejscowy, Mikołaj Kamieński, został wysłany na kurs do Warszawy, aby lepiej poznać zasady metody Bella-Lancastra. W wyniku tych działań szkoła przyjęła nowatorski plan nauczania, dzielący uczniów na trzy poziomy kształcenia. Regularne zajęcia odbywały się przez sześć dni w tygodniu, obejmując naukę pisania, czytania oraz umiejętności matematyczne. Ponadto, zorganizowano zajęcia rekreacyjne, które rozwijały kondycję fizyczną dzieci. Cieszyła się ona dużym uznaniem i była jednym z największych sukcesów edukacyjnych księżnej Sapieżyny, która corocznie obdarowywała najzdolniejszych uczniów nagrodami.
Judenrat
W okresie II wojny światowej, od 1940 roku, w budynku urzędowała Żydowska Rada Starszych. Judenrat powstał jako instytucja zastępująca gminę żydowską, która została rozwiązana, ponieważ Niemcy wykorzystywali synagogę jako magazyn broni. Rada funkcjonowała do roku 1944, kiedy to została rozwiązana, a jej działalność zakończyła się w wyniku dramatycznych wydarzeń tamtych lat.
Hotel
W latach 70. XX wieku, lokalny magistrat postanowił przekształcić budynek w Dom Wycieczkowy „Pod Dębem”, z uwagi na niedobory miejsc noclegowych dla turystów w Szydłowcu. W rezultacie przeprowadzono prace remontowe, a budynek zyskał nowe życie jako hotel. Niestety, z końcem lat 80. zaczęło brakować gości, a obiekt utracił swoje znaczenie, co ostatecznie doprowadziło do jego zamknięcia i przekształcenia w magazyn.
Architektura
„Dom pod Dębem” ma charakterystyczny prostokątny układ, co nadaje mu prostotę i elegancję. Jest budowlą jednopiętrową z wysokim poddaszem, co zwiększa jego funkcjonalność. Wzniesiony został z miejscowego piaskowca, co nadaje mu naturalny wygląd, a czerwona dachówka dodaje ciepłego akcentu w architekturze. Na szczycie budynku znajduje się szeroki gzyms, pomalowany w ciemnoszarym odcieniu, który ładnie kontrastuje z resztą konstrukcji.
Fasada budynku jest tynkowana na kolor biały, co nadaje mu świeżości. Elementy dekoracyjne, takie jak bonie, również są malowane na szaro, tworząc harmonijną kompozycję, która podkreśla elegancję tej przestrzeni. Podmurówka oraz ryzalit wejściowy w tym samym kolorze, co bonie, podkreślają estetykę budynku i sprawiają, że całość jest spójna wizualnie. Istotnym detalem jest oś symetrii, która występuje w układzie drzwi frontowych, nadając budowli wyraz i równowagę.
Tuż nad drzwiami wejściowymi zlokalizowany jest niewielki balkon, który dodaje przestrzeni lekkości. Obie kondygnacje budynku są wyposażone w osiem okien frontowych oraz dziewięć tylnych, co zapewnia odpowiednią wentylację oraz doświetlenie wnętrz. Na poddaszu, w tylnej części budynku, znajdują się półokrągłe okna dachowe, które wprowadzają dodatkowe źródło naturalnego światła.
Za budynkiem rozciągają się majestatyczne dęby, dzięki którym przedsięwzięcie zyskało swoją nazwę. Te imponujące drzewa nie tylko przyciągają wzrok, ale również tworzą naturalne otoczenie, wpływając pozytywnie na estetykę i atmosferę miejsca.
Pozostałe obiekty w kategorii "Inne obiekty":
Ratusz w Szydłowcu | Szydłowieckie Centrum Kultury – Zamek | Zakład Elektroniki Przemysłowej „Profel” | Zamek w Szydłowcu | Izba regionalna w Szydłowcu | Kolumna „Zośki” | Pręgierz w Szydłowcu | Szydłowianka Szydłowiec | Zespół Szkół im. Korpusu Ochrony Pogranicza w Szydłowcu | Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Henryka Sienkiewicza w Szydłowcu | Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w SzydłowcuOceń: Dom pod Dębem