Jan Wojciechowski (inżynier)

---

Życie

„Jan Wojciechowski, inżynier o wybitnych osiągnięciach, ukończył w 1891 roku szkołę realną w Warszawie, a potem z wyróżnieniem podjął studia w Instytucie Technologicznym w Petersburgu, gdzie w 1896 roku uzyskał dyplom inżyniera technologa. Już w latach 1896-1899 pracował dla Towarzystwa Akcyjnego Zakładów Mechanicznych 'Borman i Szwede’ w Warszawie, gdzie zajmował się konstrukcją kotłów parowych oraz aparatury cukrowniczej, a także nadzorował montaż urządzeń w Warszawie oraz w Żbikowie.

Następnie zmienił miejsce zatrudnienia i rozpoczął pracę w Południowej Fabryce Budowy Maszyn w Kijowie w 1899 roku. W tym samym roku dołączył do Biura Technicznego Południowo-Rosyjskiego Dnieprowskiego Towarzystwa Metalurgicznego w Kamienskoje, gdzie pełnił funkcję kierownika tego biura od 1905 do 1918 roku. Wojciechowski był bliskim współpracownikiem Ignacego Jasiukowicza.

W ramach swoich działań na rzecz polskiej diaspory w Kamienskoje, zorganizował Katolickie Towarzystwo Dobroczynności, które utworzyło ochronkę oraz dwuklasową szkołę dla polskich dzieci. Dodatkowo, dla lokalnych robotników organizował kursy wieczorowe, na których sam prowadził wykłady. W tym czasie pisał również artykuły o tematyce technicznej, publikując je w 'Przeglądzie Technicznym’. W 1916 roku, pod wpływem Karola Adamieckiego, rozpoczął zainteresowanie naukową organizacją pracy, co wpłynęło na ewolucję jego poglądów od technokratycznej nauki racjonalizacji pracy do psychologii stosowanej.

Po powrocie do Polski w grudniu 1918 roku, Wojciechowski pełnił funkcję radcy ministerialnego w Sekcji Uruchamiania Przemysłu, a następnie kierował Wydziałem Metalowym w Ministerstwie Przemysłu i Handlu. W roku 1920 nadzorował badania psychotechniczne w poradni zawodowej dla młodzieży w Patronacie nad Polską Młodzieżą Rzemieślniczą i Przemysłową. W latach 1921-1922 pracował w Zakładach Przemysłu Drzewnego 'Wiór’ Spółka Akcyjna w Warszawie.

Równocześnie, w latach 1919–1922, Wojciechowski wykładał na wydziale mechanicznym Politechniki Warszawskiej oraz prowadził zajęcia dotyczące części maszyn i maszynoznawstwa w Państwowej Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda. Następnie zajął się pracą w Wydziale Nauki Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, gdzie pełnił funkcję referenta w latach 1922-1925.

Od tego momentu skoncentrował swoje wysiłki na badaniach oraz propagowaniu naukowej organizacji pracy. W ramach tych działań prowadził szerokie studia dotyczące pedagogiki, psychofizjologii, organizacji pracy oraz dobierania zawodów na podstawie psychotechniki. Jego celem stało się zharmonizowanie osoby z wykonywaną pracą. W 1924 roku ukończył kurs psychotechniki w prywatnym Instytucie Organizacji Pracy i Psychotechniki 'Orga’ w Berlinie, prowadzonym przez prof. Waltera Moedego oraz Curta Piorkowsky’ego, przy okazji zwiedzając niemieckie, szwajcarskie, francuskie i włoskie laboratoria psychotechniczne.

Po powrocie do kraju Wojciechowski w pełni oddał się propagowaniu psychotechniki. Z ramienia Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w 1924 roku zorganizował oraz kierował wzorcowym Zakładem Psychotechnicznym przy Państwowej Szkole Budownictwa w Warszawie, funkcjonującym od 1925 do 1934 roku. Była to pierwsza w Polsce instytucja zajmująca się kształceniem psychotechników oraz prowadzeniem badań psychotechnicznych dla potrzeb edukacyjnych.

Równolegle, od 1925 do 1930 roku pełnił kierowniczą funkcję w Biurze Badań Psychotechnicznych Dyrekcji Kolei Państwowych w Warszawie. W tym czasie odbył podróże do Szwajcarii i Francji w imieniu Ministerstwa Kolei, gdzie psychotechnika była wówczas już powszechnie stosowana w selekcji personelu kolejowego jedynie w Niemczech. Wyróżniając się, wzorował on swoją placówkę na Laboratorium Paryskiego Towarzystwa Transportowego. W 1930 roku przekształcił Biuro Badań Psychotechnicznych w Pracownię Psychotechniczną DOKP Warszawa, a także zorganizował drugą Pracownię Psychotechniczną w DOKP Poznań. Obie jednostki podlegały Referatowi Psychotechnicznemu Ministerstwa Komunikacji, którym zarządzał w latach 1930-1932.

Wojciechowski reprezentował Polskę jako delegat na kongresach w Paryżu, Utrechcie, Barcelonie oraz Pradze. Był współzałożycielem Polskiego Towarzystwa Psychotechnicznego w 1925 roku, następnie pełnił rolę jego prezesa w latach 1928-1936 i od 1937 roku został członkiem honorowym. W 1927 roku Towarzystwo powołało kwartalnik 'Psychotechnika’, którego redaktorem naczelnym był w latach 1928-1938. Ponadto, należał do Instytutu Naukowego Organizacji i Kierowania i opublikował ponad 80 artykułów w czasopismach krajowych oraz zagranicznych, takich jak 'Revue de la Science Travail’, 'Le Travail Humain’ czy 'Industrielle Psychotechnique’.

Za swoje zasługi Wojciechowski otrzymał od państwa dworek myśliwski ks. Józefa Poniatowskiego w Starej Miłośnie pod Warszawą, gdzie zamieszkał po przejściu na emeryturę. Interesował się sztuką i muzyką, a także samodzielnie malował pejzaże. Zmarł po długiej chorobie i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, gdzie jednak jego grób nie przetrwał do dziś.”

Życie prywatne

Jan Wojciechowski urodził się jako syn powstańca styczniowego, Franciszka Ksawerego, oraz Bronisławy z Jopkiewiczów. Poślubił Miladę Wandę z Hebdów, z którą doczekał się czwórki dzieci.

Literatura

W literaturze dotyczącej Jana Wojciechowskiego można znaleźć różnorodne publikacje, które dokumentują jego życie i dokonania. Jedną z nich jest praca autorstwa Józefa Piłatowicza, zatytułowana Wojciechowski Jan (1871-1939), umieszczona w „Słowniku Biograficznym Techników Polskich”, tom 10, opublikowana w Warszawie w 1999 roku, na stronach 172-174.

Kolejnym ważnym źródłem informacji jest biogram przygotowany przez Zbigniewa Tucholskiego, który opisuje życie i osiągnięcia Wojciechowskiego w serii „Giganci Nauki”. Publikacje te oferują cenny wgląd w wkład Jana Wojciechowskiego w dziedzinie inżynierii oraz jego wpływ na rozwój technologii w Polsce.

---

Oceń: Jan Wojciechowski (inżynier)

---